تالاب هورالعظیم را باید آخرین بازمانده تالاب‌های بزرگ بین النهرین دانست که در غرب استان خوزستان واقع شده است و از لحاظ تنوع زیستی بسیار غنی است که عمده منابع آبی تالاب هورالعظیم از طریق رودخانه‌های کرخه، نیسان، سابله و نهرهای انشعابی تامین می‌شود.
دریاچه هورالعظیم با نام هورالهویزه نیز شناخته می‌شود که در جنوب غربی شهر هویزه جای گرفته و نزدیکترین شهر به آن شهر رفیع میباشد که ۳ کیلومتر با آن فاصله دارد.
دریاچه هورالهویزه براقوام وتمدن‌های مختلفی از بدو خلقت تاکنون بوده است، این تالاب یا به اصطلاح محلی‌ها “هور” همواره منبع اقتصادی غنی برای مردم مجاور آن بوده و حاشیه نشینان هور که مردمی از تبار عرب می‌باشند بواسطه نعمات موجود در آن امرار معاش می‌نمودند و تا قبل ازجنگ تحمیلی دهها روستا و آبادی حاشیه هور با استفاده از هور و نیز از آبزیان آن اقتصاد خانواده‌های خویش را تامین می‌کردند. اما تقریبا تمام روستاهای مجاور هور بجز شهر رفیع به طور کلی ازبین رفته وعملا جز اسمی از آنها چیزی برجای نمانده است. از جمله این روستاها میتوان به روستاهای زیر اشاره کرد: حسچه،لولیه، عمه، کسر، مچریه، محیره، سیدیه، ابوچلاچ، مشیمشیه، جرایه، طبر، شط علی، زهیریه،برگه ،برص و…
پیشنهاد میکنیم این مطلب را نیز مشاهده کنید : تالاب چغاخور
پیشینه تاریخی تالاب هورالعظیم نیز بسیار مورد توجه جهانیان است، بررسی‌ها نشان داده که این تالاب‌ها زمانی مساحتشان به دو میلیون هکتار می‌رسید و تقریبا یک سوم مساحت عراق را اشغال میکرد به طوری که بالاتر از بغداد شروع شده و تا اروند رود ادامه میافت. هورالظعیم که مساحت آن یک سوم در ایران و دو سوم در عراق واقع شده یکی از زیستگاه‌های حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و بومی منطقه است و حواصیل، غاز پیشانی سفید، شغال، روباه، گربه جنگلی، سمور آبی، گراز، شیر بد و انواع ماهی کپور از جمله حیات وحش منحصر به فرد این تالاب هستند.
این هور تنها تالابی است که بر اساس بررسی‌های صورت گرفته از ۱۰۰ نمره، نمره ۱۰۰ را کسب کرده و هیچ تالابی تاکنون چنین نمره‌ای را به دست نیاورده و بیشترین تعداد پرنده‌های در معرض خطر در این تالاب به سر می‌برند ضمنا این تالاب از نظر حجم و انوع پرنده نیز بسیار قابل توجه میباشد. یکی از کارکردهای مهم تالاب هورالعظیم جلوگیری از طوفان شن و گرد و خاک است چرا که تالاب‌ها رطوبت آب را بالا می‌برند و خشک شدن هورالعظیم چه در ایران و چه در عراق میزان وقوع طوفان‌های شن را افزایش داده است و باعث شده استان خوزستان در سه سال اخیر با گرد و غبارهایی حدود ۲۱ برابر استاندارد مواجه شود.
پوشش گیاهی:
در منطقه حفاظت شده هورالعظیم نیزارهای انبوهی وجود دارد که عمده‌ترین گونه های گیاهی آن نی، لوئی، جگن، نیلوفر آبی، درختچه‌های گز و پده میباشد.
گونه‌های شاخص جانوری:
تالاب‌ها همواره بعنوان یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین زیستگاه پرندگان آبزی بشمار می‌آید و بدلیل استفاده پرندگان نقاط دور دست و کشورهای دیگر در فصل مهاجرت، مورد توجه جوامع علمی و زیست محیطی جهان می‌باشند و حفاظت از آنها در اولویت قرار میگیرد که تالاب هورالعظیم نیز از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. بخش وسیعی از پرندگان آبزی هورالعظیم را انواع اردک‌ها و غازها تشکیل داده که برای مردم ساکن هور دارای اهمیت فوق العاده‌ای است. در فصل زمستان انواع پرندگان از جمله غاز و مرغابی، پلیکان، درنا و … به این منطقه و مناطق همجوار آن مهاجرت می‌کنند. در بین پرندگان بومی هور دراج، اردک مرمری، چنگر معمولی، باکلان کوچک و در بین پرندگان مهاجر اردک بلوطی، غاز پیشانی سفید، عروس غاز، اکراس آفریقایی، از اهمیت بیشتری برخوردارند.
ماهیان هورالعظیم از ۲۰ گونه تجاوز می‌کنند که اغلب آنها شیلاتی و قابل صید می‌باشند. علاوه بر ماهیان بومی بعضی از ماهیان خلیج فارس در فصل تخم ریزی در آب‌های هورالعظیم تخمگذاریی می‌نمایند. ماهیان هورالعظیم عبارتند از ماهی بنیی، ماهی شیربت، ماهیی گتان، ماهیی برزم، ماهیی حمری، ماهی شلج، ماهیی بیاح، ماهی هامور معمولی، ماهی کپور نقره‌ای، ماهی کپور سرگنده و ماهی آمور سفید.
