به جرات می توان گفت که چشمه باداب سورت نه تنها یکی از برترین مجموعه‌های زیبا و دیدنی ایران به حساب میآید بلکه در دنیا نیز حرفای زیادی برای گفتن دارد که میتوان از آن به عنوان یکی از شاهکارهای طبیعت نام برد. این چشمه شگفت انگیز در کیلومتر 7 غرب روستای بادله قرار دارد که در ارتفاعی معادل 1840 و در شهر ساری جا خوش کرده است.
دوازده چشمه در چشمه‌های باداب سورت وجود دارد که از لحاظ رنگ و بو و مزه کاملا با هم تفاوت دارند. چشمه‌های باداب سورت (Badab surt) که در زبان محلی به آن بادو یا اروست وائو نیز گفته میشود به معنای شدت اثر آب گازدار است. همچنین روستاهای اطراف نیز ادعا می‌کنند که مالک چشمه سورت هستند، که میتوان گفت که این گفته چندان معتبر نیست و در واقع این چشمه‌ها چندین و چند سال است که با نام باداب اروست شناخته می‌شوند.
به دلیل اینکه آب چشمه از مسیرهای متفاوتی عبور می‌کند باعث شده است که آثاری زیبا و همچنین پلکان‌هایی در مسیر آن به وجود آید. در زمان‌های بسیار قدیم که چشمه دارای آب بسیار زیادی بود پلکان‌ها و آثار بسیار زیبایی را بر روی سرزمینی پهناور با مساحتی حدودا سه هکتار به وجود آورده بود. البته آب چشمه در 200 سال اخیر کاهش یافته است و حدودا بر روی 1000 متر مربع از پکان‌ها آب جاری است و سایر آنها به دلیل اینکه آب بر روی آنها جاری نیست سفید رنگ شده‌اند و مانند چشمه‌های پاموکاله ترکیه تغییر شکل داده‌اند.
به چشمه‌ای که به جز کربنات و یا سولفات سدیم املاح معدنی بسیار زیادی را به صورت محلول در خود دارد چشمه آب معدنی یا Mineral Spring گفته میشود. اغلب املاحی که در چشمه‌های آب معدنی وجود دارند دارای خاصیت درمانی هستند اما بیشترین دلیل توجه به این چشمه‌ها جذابیت بصری آنها می‌باشد. گفتنی است که چشمه‌های آب معدنی انواع مختلفی دارند که در ادامه به بررسی و معرفی آنها خواهیم پرداخت:
- چشمه نمکی که املاح نمکی فراروانی دارد.
- چشمه گوگردی که در آن محلول هیدروژه سولفوره بسیاری یافت میشود.
- چشمه آب آهن‌دار که دارای محلول ترکیبات آهن می‌باشد.
چشمه باداب سورت
همانطور که در ابتدا به آن اشاره شد دوازده چشمه در چشمه‌های باداب سورت اروست وجود دارد که از لحاظ رنگ و بو و مزه کاملا با هم تفاوت دارند. از میان این دوازده چشمه، یکی از چشمه‌ها به عنوان چشمه اصلی شناخته میشود که آب آن طعمی بسیار شور دارد و حوضچه‌ای کوچک دارد که معمولا برای انجام آب درمانی در تابستان‌ها از آن استفاده میشود.
حفره‌ای عمیق در قسمتی از کف این حوضچه قرار دارد که برمودای اروست نامیده میشود. رسوبات سیاه رنگی در اطراف این حوضچه وجود دارد که برای درمان امراض پوستی، دردهای پا و کمر، رماتیسم و حتی میگرن همراه با آب حوضچه بسیار سودمند هستند. همچنین به دلیل اینکه این دریاچه مواد معدنی و املاح بسیار زیادی دارد و آب آن بسیار زیاد شور است، در فصل زمستان به هیچ عنوان یخ نمی‌زند و در آن هیچ موجودی زندگی نمی‌کند.
در اطراف این چشمه یازده چشمه دیگر وجود دارد که نسبت به آن بسیار کوچکتر می‌باشند و لقب اکسیر حیات را گرفته‌اند. آب این چشمه‌ها تا حدودی ترش مزه و نارنجی رنگ است که مانند نوشابه‌های گازدار بصورت دائمی و نشتی از دل زمین می‌جوشند. همچنین مقداری رسوب اکسید آهن در اطراف دهانه چشمه‌ها نیز وجود دارد.
چشمه باداب سورت که دارای آب‌های رسوبی هستند پس از گذشت هزاران سال که از بالای کوه به پایین یعنی در مسیر جریان خود جاری هستند با هنرنمایی خود که به صورت آبشاری پلکانی شکل گرفته‌اند باعث شده‌اند تا حوضچه‌های کوچک و بسیار زیبا در اندازه‌های مختلف ایجاد شود که رنگ‌های مختلفی مانند طلایی، قرمز، زرد و نارنجی به خود بگیرند و نشان دهنده اسراری از دنیای مستور و پوشیده طبیعت بکر و بسیار زیبا هستند.
البته به دلیل اینکه املاح در حوضچه‌های بالادست باداب سورت ته نشین می‌شوند، حوضچه‌های پایین دست باداب سورت بسیار شفاف تر هستند. چشمه‌های باداب سورت ساری نوعی از ژئوپارک به حساب می‌آیند و در دوران چهارم زمین شناسی و همزمان با آخرین چین خوردگی البرز در پلیوستوسن و پلیوسن است ایجاد شده‌اند.
البته این چشمه‌ها عمر چندانی ندارند زیرا اگر صدها متر پیاده به سمت شمال این چشمه بروید، در ارتفاعات به مکانی خواهید رسید که به گودال زمان معروف است یعنی همان باداب سورت قدیمی. البته صدها سال است که این چشمه بی‌آب و خشک شده است اما از آن آثار بسیار زیبایی به جا مانده و بدون شک اگر این چشمه دارای آب و جوشان بود به عنوان یکی از عجایب دنیا شناخته میشد.
در ایران چشمه باداب سورت فقط همین دو مکان را ندارد. مکان دیگری نیز وجود دارد که باداب کوچک نامیده میشود که بیشتر با نام شورسر معروف است و دارای دو چشمه آن را تشکیل میدهند. این دو چشمه که در منطقه‌ای در روستای اروست قرار دارند وسعت چندان زیادی ندارند و نسبت به چشمه‌های دیگر خواص درمانی بسیار زیادی دارند.
بطورکلی سه باداب در حریم روستای اروست وجود دارد که دارای موقعیت‌های جغرافیایی مختلفی هستند. از بین این سه باداب، دو تای آنها زنده هستند و هر کدام دارای چندین چشمه می‌باشند که آب‌هایی با دمای معتدل دارند و در تمامی ماه‌های سال پر از آب می‌باشند. در سال 1387 چشمه باداب سورت در ایران به عنوان دومین اثر طبیعی ملی ثبت شد. این چشمه، کوه دماوند و سرو ابر کوه در سال 1387 به وسیله سازمان میراث فرهنگی به عنوان سه اثر طبیعی ثبت گردیدند.
اگر به دنبال معنی لغوی باداب سورت هستید باید گفت که واژه‌ای مازندرانی “وا اُ” است که وا به معنی باد، به نوعی درد (رماتیسم) اشاره می‌کند که به وسیله آب درمانی میتوان آن را درمان کرد. این اثر زیبا و خارق‌العاده مساحتی نزدیک به سه هکتار دارد، از سمت شمال به ارتفاعات و تپه‌هایی پوشیده از جنگل میرسد که از درختانی سوزنی برگ ختم میشود، از سمت جنوب به درهای پایین دست مشرف هستند و از سمت شرق در کنار ارتفاعات پوشیده از درختچه‌ها گیاهان بوته‌ای است.
روستای اروست نیز در غرب آن واقع شده است. گردشگرانی که به این منطقه سفر می‌کنند با دیدن چشمه باداب سورت و حوضچه‌های آن خستگی را از تن به در می‌کنند و چشمان آنها در جستجوی مناظر طبیعی و کوهستانی اطراف است و باعث میشود تا به دور دست ها خیره شوند. در زمان طلوع و غروب آفتاب منظره‌ای حیرت انگیز و زیبا ایجاد میشود که در حوضچه‌ها نور خورشید تلالو می‌کند و انعکاس نور آنها در کنار سایه روشن طبیعت اطراف جلوه‌ای بسیار زیبا و به یادماندنی ایجاد میشود که در خاطره‌ها ماندگار میشود و این چشم اندازها در روح و ذهن انسان برای همیشه خواهد ماند.
در تمام فصول باداب سورت زیبا و جذاب است که هر فصل دارای زیبایی خاص خود است، اما در فصل بهار و تابستان بیشترین بازدید از این منطقه صورت میگیرد. روستای اروست که روستایی زیبا، تاریخی و با مردمی متمدن است دارای وسعت بسیار زیادی است که باعث شده این منطقه از چندین محله مختلف تشکیل شود. سورت نیز یکی از این محله‌ها است که در زمان‌های بسیار قدیم پیروان دین زرتشت در آن زندگی می‌کردند.
طبق گفته‌ها زرتشتیان با آداب و رسوم خاصی که داشتند بر فراز این چشمه‌ها می‌نشستند و خداوند یکتا را عبادت می‌کردند. البته در گذر زمان این زرتشتیان به اسلام روی آوردند. این چشمه‌ها که در ایران جزو جاذبه‌های بی‌نظیر هستند در ارتفاع 1840 متری از سطح دریا قرار دارند و پدیده‌هایی که تا حدودی به باداب سورت شباهت داشته باشند تنها در شش کشور دیگر وجود دارند. این پدیده‌های زیبا عبارتند از: ایوان‌های مطبق سفید و صورتی در نیوزیلند، پاموکاله در کشور ترکیه، باگنی سان فلیپو در ایتالیا، بایشوایتای در چین، هیرو ال آگورا در مکزیک و منطقه سنگ زرد در ایالات متحده آمریکا.
جالب است بدانید که چشمه‌های مشابه به باداب سورت در کشور ترکیه وجود دارد که موکاله نام دارند. این چشمه‌ها که به صورت رسوبات سفید رنگ آهکی هستند خواص درمانی و وسعت کمتری نسبت به چشمه‌های اروست دارند و در زبان محلی ترکیه به آن قصر سفید یا قلعه سفید گفته میشود. البته به دلیل اینکه این منطقه برای گردشگران آزاد است و از آن حمایت‌های بسیار زیادی به عمل آمده است، باعث جذب گردشگران بسیار زیادی میشود. چشمه باداب سورت در استان مازندران، جنوب شهرستان ساری، بخش چهاردانگه، دهستان پشت کوه، روستای سورت، حدفاصل روستاهای اروست و مال خواست واقع شده است.